Frans en Jeanne van Bergen

Frans is penningmeester en Stadsheraut, zijn vrouw Jeanne is secretaresse van de Stichting StadsHerauten Steenbergen.

Vertel eens wat over de stichting?
Onze stichting is nog jong. Met elkaar ontwikkelen we ideeën. Wij dragen daarin niet alleen Steenbergen uit maar de hele omgeving, en daardoor zijn we heel breed georiënteerd. Stadsherauten waren vroeger de stadsomroepers, met blazers en spreekbuizen. Bij speciale gelegenheden en op verzoek trekken we ook de historische kostuums aan en vertellen over de historie van Steenbergen en omgeving. Vandaar onze leus: ‘Gidsen en Vertellers van Stad en Streek’. Het gaat daarbij om een veel groter gebied dan Steenbergen zelf, namelijk het westen van Brabant: Willemstad, Bergen op Zoom, tot wellicht aan Breda. We willen in de toekomst contacten leggen met het omliggende gebied. Omdat we zo breed bezig zijn, zijn we bijvoorbeeld ook bezig met de kinderboekenweek of het lokale taalcafé waar we vertellen over de geschiedenis.

Wat is jouw grootste talent?
Frans: als ik door de stad loop als Stadsheraut, zie ik hoe enthousiast mensen worden. Ik vind het leuk dat ik daarvoor zorg. Ik merk dat er een klik is met luisteraars, en dan krijg je zelf ook verhalen te horen van mensen. Dankzij het enthousiasme van de mensen, zeker als ze niet weten wat hier in de omgeving heeft gespeeld, is het leuk om hen kennis bij te brengen. Ik kan er mijn ei in kwijt. Ik heb nog nooit een wandeltocht meegemaakt dat ik alles heb kunnen vertellen want, de interactie met mensen zorgt voor verhalen over en weer. Dat we dat soms ook in kostuum doen, trekt de aandacht. Eigenlijk zijn voorzitter Ton en ik ook een beetje gek dat we dat doen, maar het is erg leuk.
Jeanne: ik zorg voor de vormgeving van activiteiten. Ik ben onder anderen werkzaam geweest in de bibliotheek en in de mediatheek van een MBO-school dus zorg ik ook speciaal voor activiteiten voor kinderen. Zelf kan ik de wandeltochten niet maken, dus zorg ik dat kinderen worden voorgelezen in onze bibliotheek bijvoorbeeld en maak ik de speurtocht. Als secretaresse vind ik het leuk om dingen te regelen en informatie uit te pluizen. Dat werk ik dan uit wanneer de stichting het nodig heeft.

Met wat voor projecten ben je momenteel bezig binnen de Zuiderwaterlinie?
De Zuiderwaterlinie is ontstaan uit de West-Brabantse Waterlinie en de Linie van de Eendracht, die waren er nog eerder. In West-Brabant is de inundatie [het systematisch onderwater zetten van land als militaire verdedigingstechniek] geboren. Als ik een rondleiding geef in de omgeving, vertel ik altijd over de Zuiderwaterlinie en geef ik de folders mee. Het is vaak nog onbekende informatie voor mensen, ze weten niet dat al die plaatsen bij de Zuiderwaterlinie horen. Wij maken dat zichtbaar voor ze. Als we dan het verhaal van de Zilvervloot van Piet Hein vertellen, kennen mensen dat verhaal wel, maar wisten ze niet dat het nabijgelegen Fort Henricus deels met het geld uit die Zilvervloot is betaald. Zo vertellen we een verhaal dat steeds breder wordt. Ons logo verwijst ook naar de Zuiderwaterlinie, we gebruiken dezelfde kleuren. De verbinding tussen onze stichting en de Zuiderwaterlinie laten we zo zien. Daarom hebben wij contact met Tholen in Zeeland en Nieuw-Vossemeer, dat sinds 20 juli 1814 tot de provincie Noord-Brabant behoort en vanaf 1997 bij de gemeente Steenbergen hoort. We verbinden alle mogelijke clubs met elkaar, zoals onlangs bij de Visserijdagen in Woudrichem. We plaatsen Steenbergen in de context van de linie, wat dat betreft is het: één en één = drie.

Wat maakt de stelling Bergen op Zoom-Steenbergen zo uniek?
Het waterrijke aspect van de linie is hier heel goed terug te zien, zeker op het gebied van inundatie. Denk aan Fort Henricus en inundatiepunt de Blauwe Sluis. De hele polder tot aan Roosendaal toe was inundatiegebied. Het heeft wel zeven keer onder water gestaan tussen 1628 en 1832. Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren in West-Brabant 50.000 duizend Nederlandse militairen gelegerd welke Nederland moesten beschermen tegen mogelijke invallen door vijandige staten. Als er een inval zou plaatsvinden dan zou het gebied ten westen van de Brabantse Wal geïnundeerd worden.

Als je Menno van Coehoorn één vraag mocht stellen, wat zou je hem dan vragen?
Is de Zuiderwaterlinie geworden zoals je wilde? Wat waren je verwachtingen toen je het maakte, en zijn die uitgekomen?

Wat zijn je insidertips voor iemand die de Zuiderwaterlinie wil leren kennen?
Het inspiratieboek van de Zuiderwaterlinie is een aanrader, dan kun je in een korte tijd alles laten zien. Een bezoek brengen aan Bergen op Zoom is interessant om het Ravelijn te laten zien. Daar zie je dan het enige verdedigingswerk in de stad dat ook werkelijk rondom in het water ligt. (Menno van Coehoorn) Op sommige momenten kun je dan, via een brug over het aldaar aanwezige water, vanuit het Ravelijn de onderaardse stad van Bergen op Zoom inlopen. Je kan in Bergen op Zoom ook onder de stad kijken bij de Verborgen Vesting én de oude riolering onder het Markiezenhof met een gids betreden. Daarna naar Willemstad, een prachtige vesting, en Fort Sabina. Fort Henricus nabij Steenbergen is tot slot ook interessant. Daar is een sluisje waarmee het omringende land onder water werd gezet bij dreigingen van de vijand.