Ongeëvenaarde frontier (1704-1748)
Met de lessen van het Rampjaar in het achterhoofd creëerde vestingbouwer Menno van Coehoorn een ongeëvenaard militair meesterwerk. De Zuiderwaterlinie zou de vijand met behulp van water buiten de deur houden, maar het bouwproces liep niet altijd soepel.
Ketting in wording
Waar de verdediging van de Republiek eerst afhankelijk was van verschillende vestingsteden en linies, smeedde Van Coehoorn deze losse delen aan elkaar. Nadat Van Coehoorn in 1704 overleed werd zijn werk voortgezet. De bestaande vestingsteden in Brabant werden versterkt en al bestaande onderdelen in het Brabantse landschap werden verbonden met nieuwe verdedigingswerken als forten, schansen en inundatiegebieden.
Het resultaat was een gemoderniseerde en uitgebreide verdedigingslinie dat over de gehele lengte van Brabant liep: van Tholen naar Bergen op Zoom, langs Steenbergen, Willemstad, Klundert, Breda, Geertruidenberg, Heusden, ‘s-Hertogenbosch, Ravenstein en tot slot Grave. Deze aaneenschakeling van steden en verdedigingswerken bracht een nieuwe dimensie met zich mee, namelijk coördinatie. Hiervoor waren deze plekken opzichzelfstaande bolwerken, maar door de verbinding in een linie was samenwerking vereist.
Sterke ketting, zwakke schakels
Na de sterke start in het creëren van de Zuiderfrontier, verloor de bouw en versterking van de linie aan momentum. Bovendien zagen de hoge heren uit Den Haag op den duur de urgentie van de, in hun ogen veel te dure, linie niet meer in. Volgens het Barrièretraktaat van 1697 mocht de Republiek namelijk garnizoenen legeren in de Zuidelijke Nederlanden - het huidige België en Luxemburg. Daar kwam nu het zwaartepunt van de Republikeinse verdediging te liggen, niet in Brabant.
Dat bleek een enorme inschattingsfout toen het Franse leger in 1747 weer aanviel: vestingstad Bergen op Zoom - ooit de Maagd geheten omdat zij zo moeilijk te veroveren was - viel al na een beleg van twee maanden! Een ketting is nou eenmaal zo sterk als haar zwakste schakel en dat was voor de verwaarloosde Zuiderwaterlinie niet anders. De Zuiderwaterlinie bleek van levensbelang om de Republiek te beschermen en zou voortaan op waarde worden geschat.
Beeld: Gezicht op de inname en plundering van Bergen op Zoom door de Fransen in 1747 - anoniem
Verhalen
-
De bakermat van de Zuiderwaterlinie - de Zuiderfrontier
De bakermat van de Zuiderwaterlinie - de Zuiderfrontier
De Zuiderwaterlinie is het Brabantse gedeelte van de Zuiderfrontier. De beroemde vestingbouwer Menno van Coehoorn ontwierp het concept van de Zuiderfrontier in 1697. Een verdedigingswerk mét en tegen het water. Uniek in de wereld!
De historie en het heden komen samen - Wat kun je vandaag de dag nog bezoeken?
-
De Fransen vallen binnen!
De Fransen vallen binnen!
Wanneer je door het gezellige Bergen op Zoom loopt, zou je nooit denken dat de stad in 1747 een strijdtoneel is geweest. Het Ravelijn op den Zoom en de Markiezenhof herinneren aan deze tijd en zijn zeker bezoekje waard!
-
De belangrijke linie bij Geertruidenberg
De belangrijke linie bij Geertruidenberg
In deze tijd werden er nieuwe gebieden betrokken bij de Zuiderwaterlinie om die te versterken. Zo ook Geertruidenberg. In de stad en haar omgeving zijn de sporen van de geschiedenis nog altijd zichtbaar.
