Anne van Kuijk - Reuring in Rooi

In de eerste maanden van 1839 was het in Sint-Oedenrode, in de volksmond ‘Rooi’ geheten, een drukte van belang. Ongeveer 1000 militairen uit andere delen van Nederland kwamen naar het dorp en namen hun intrek in de huishoudens van de toen circa 4000 Rooienaren . Met inzet van lokale ambachtsmensen en boeren en hun in beslag genomen gereedschappen, karren en bouwmaterialen, braken deze militairen bruggen over het riviertje de Dommel af en realiseerden ze in een hoog tempo drie verdedigingswerken op strategische locaties in het dorp. Door het opzetten van het water via de sluizen van onder meer watermolen de Borchmolen, lieten zij de Dommel overstromen, om de toegang tot het dorp en het achterliggende gebied te belemmeren.

Positie van Den Bosch
Deze bedrijvigheid was het gevolg van de rol die Sint-Oedenrode kreeg binnen de Positie van Den Bosch 1838-1839. Dit is de verdedigingsstrategie van de Prins van Oranje, de latere Koning Willem II, tegen een dreigende inval van de Belgen in deze nadagen van de Belgische Opstand. Het stroomgebied van de Dommel tussen Sint-Oedenrode en Boxtel vormde in dit verdedigingsstelsel de zogenaamde afwachtingslinie, die de oprukkende Belgische soldaten de doorgang naar ’s-Hertogenbosch moest belemmeren.

Herstelwerk
Het afwachten duurde slechts een paar maanden en van een inval door de Belgen kwam het niet. Op 19 april 1839 werd het Verdrag van Londen getekend. Daarmee erkende ook Nederland definitief de onafhankelijkheid van België. Dit betekende niet dat de rust in Rooi direct terugkeerde, integendeel. De inwoners gingen met de ingekwartierde militairen aan de slag om de inundatie van de Dommel op te heffen, de bruggen te herstellen en  de veldwerken af te breken. De financiële afwikkeling van dit alles, waaronder compensatie voor de inwoners voor geleverde diensten en in beslag genomen gronden, had heel wat voeten in de aarde. Pas aan het einde van 1839 hadden de meeste militairen het dorp verlaten en keerde het normale leven geleidelijk weer terug. 

Voorsorteren op wat komt
In 2023 gaat het stroomgebied van de Dommel door Rooi opnieuw stevig op de schop. Nu is de wereldwijde klimaatverandering de dreiging waar ook dit dorp op moet inspelen.  Overheden en de lokale samenleving ontwikkelden samen het plan ‘Klimaatrobuust beekdal Sint-Oedenrode’. Het systeem van beekdalinundatie, in 1838-1839 onderdeel van de militaire strategie, maakt hier op een eigentijdse manier onderdeel van uit.  

‘Het terrein kennen’ is al eeuwenlang een onderdeel van het handboek soldaat.  Een vaardigheid die ook essentieel is voor het handboek klimaat. Doorgronden hoe het bodem- en watersysteem in elkaar zit en vernuftig hierop inspelen, is ook in de 21^e eeuw de grote uitdaging. In Sint-Oedenrode kun je zien hoe je dat voor elkaar krijgt.

Anne van Kuijk
januari 2023

Sint-Oedenrode als onderdeel van De Positie van Den Bosch 1838-1839