Rampjaar... of Jubeljaar? (1648-1704)
Het Rampjaar 1672 was niet voor iedereen zo rampzalig. Sommige bewoners van Brabant vierden dit jaar zelfs als jubeljaar! Geschrokken door dit Rampjaar ging de Republiek op zoek naar een nieuw verdedigingsplan.
Bezetting én bevrijding
Na de rumoerige periode van de Tachtigjarige Oorlog, brak er een korte periode aan van relatieve rust. De vestingwerken in Brabant werden verwaarloosd en raakten verouderd. Dit was geen gunstig uitgangspunt voor wat bekend zou komen te staan als het Rampjaar van 1672. De Republiek werd in dat jaar namelijk aan alle kanten aangevallen. Over land door de Fransen en de Bisdommen Keulen en Münster en over water door de Engelsen.
De inwoners van Brabant voelden de gevolgen van het Rampjaar behoorlijk. Toch waren er ook plekken die de jaren 1672-1674 beschouwden als jubeljaar. Dat kwam doordat ze eíndelijk bevrijd werden van de Staatsen én omdat ze hun godsdienstvrijheid weer gedeeltelijk terug kregen. Hierdoor konden ze bijvoorbeeld het katholicisme weer aanhangen. Een van de steden die het Rampjaar vierden als jubeljaar was Ravenstein. Zij vierden de inval van de Franse koning Lodewijk XIV als bevrijding van de Hollandse bezetters.
Geboorte van de Zuiderfrontier
De Zonnekoning bleef de Republiek in de nek hijgen. Met de herinnering van het Rampjaar nog vers in hun geheugen, vroegen de stadhouders in 1697 aan vestingbouwer en militair strateeg Menno van Coehoorn om de zuidgrens van de Republiek te versterken. Het jaar daarop maakte van Coehoorn een inspectiereis langs de bestaande verdedigingswerken in Brabant en bedacht op basis van zijn bevindingen een plan voor een verdedigingslinie, de Zuiderfrontier, dwars door Brabant.
Onder hoede van Van Coehoorn verschenen er tal van inundatiesluizen, en forten die deze sluizen moesten beschermen. Waar dat mogelijk was, bekeek hij de mogelijkheid tot nieuwe inundatiegebieden. Een ongekend staaltje militaire bouwkunde dat, met behulp van water, voortaan de vijand uit het zuiden buiten de deur zou houden. Deze vooruitstrevende Zuiderfrontier kennen we nu als de Zuiderwaterlinie. In 1702 ging Van Coehoorn als Generaal naar het front, en stopte de verstevigingen en veranderingen aan de linie tijdelijk. In 1704 overleed hij.
Verhalen
-
Lodewijk XIV in Vught
Lodewijk XIV in Vught
Vught kreeg in het Rampjaar één van de hoofdrolspelers als ongenode gast over de vloer: de Franse koning Lodewijk XIV, beter bekend als de Zonnekoning. Waarschijnlijk beklom hij de St. Lambertustoren om een goed beeld te hebben op Den Bosch. Maar, hij concludeerde dat hij de verovering aan zich voorbij moest laten gaan... tant pis pour le Roi.
-
Stef Koenis - De Held van Heusden
Stef Koenis - De Held van Heusden
In het Rampjaar trokken de Fransen Heusden binnen. Alle andere steden in de regio hadden zich zonder veel verzet overgegeven, maar in Heusden kwam het tot een beleg.
De historie en het heden komen samen - Wat kun je vandaag de dag nog bezoeken?
-
Grave: uit de as herrezen
Grave: uit de as herrezen
Grave zat tussen twee vuren in tijdens het Rampjaar: bezet door de Fransen en belegerd door de Staatsen. Tijdens de belegering in 1674 werd Grave in de as gelegd. De statige Hampoort is één van de eerste bouwwerken van na die tijd!
-
Ravenstein: een vrijstaat in het strijdgewoel
Ravenstein: een vrijstaat in het strijdgewoel
Ravenstein is een gezellige vestingstad dat haar karakter en (geloofs)vrijheid wist te behouden tijdens het Rampjaar. De stad is nog altijd een vrijstaat en heeft een unieke plek in de Brabantse geschiedenis.
