Ontdek de koppelkansen ateliers Menno's Reis

Zuiderwaterlinie als inspiratiebron en versneller

Tijdens Menno’s Reis 2023 vonden er van Grave tot Bergen op Zoom diverse activiteiten plaats waarin verleden, heden én toekomst bij elkaar kwamen. Deels om de verbinding binnen de linie te versterken, maar vooral om samen te ontdekken hoe de Zuiderwaterlinie een inspiratiebron en versneller kan zijn voor de maatschappelijke opgaven die ons vandaag de dag te wachten staan.

Een van die activiteiten waren de zogeheten ateliers. Hierbij bogen inwoners, ambtenaren en experts zich samen over de toekomst van het linielandschap. Het was een belangrijke eerste stap om het gesprek op gang te brengen en kennis te delen met elkaar. Uit deze ateliers kwamen allerlei ideeën en suggesties voort waar de Alliantie Zuiderwaterlinie een vervolg aan kan geven. Denk hierbij aan initiatieven en ideeën die inwoners aan hun omgeving koppelen. Of kansen voor erfgoedinstanties, natuurorganisaties en waterschappen om integrale oplossingen te bedenken voor actuele opgaven die raakvlak met elkaar hebben.

Op deze pagina vind je een overzicht van de liniebrede koppelkansen die uit de ateliers zijn voortgekomen. Het doel is inzicht te verschaffen in de bevindingen die dankzij de samenwerking van inwoners, ambtenaren en experts aan het licht zijn gebracht. Uit de ateliers zijn zes liniebrede koppelkansen gekomen. Deze bekijk je op onderstaande kansenkaart:

Klik op de afbeelding om deze in detail te bekijken. Ben je benieuwd naar de specifieke kansen voor jouw regio? Onderaan deze pagina vind je de kansenkaarten per stelling.

Verbind mensen met hun omgeving

Maak inwoners bewust van wat er in hun omgeving speelt (en heeft gespeeld) op de vlakken erfgoed, natuur en water. Het is een kans om nieuwe relaties te leggen. Hiermee betrek je inwoners in het gesprek over de ruimte waarin zij wonen, werken en ontspannen. Dit sluit aan op de participatie ambitie van de Omgevingswet die op 1 januari 2024 is ingegaan.

Vind een interessante vorm om informatie aan te bieden zoals kunst, persoonlijke verhalen, evenementen of gebruiksvoorwerpen. Denk bijvoorbeeld aan bierviltjes of placemats in horecagelegenheden.
Verweef de historie in de omgeving door gebruik te maken van toponiemen. Denk daarbij aan straatnamen en namen van huizen of bruggen.
Vertel verhalen uit de linie om informatie op een laagdrempelige manier over te dragen. Storytelling is daar een goed voorbeeld van. Het maakt het verleden overdraagbaar en beleefbaar.
Benut water —het verhaal van de Zuiderwaterlinie— als inspiratiebron en verbinder.
Stel voor scholen lespakketten samen, bedoeld om leerlingen nader kennis te laten maken met de omgeving waarin zij opgroeien.

Investeer in een gezonde toekomst

Gebruik het landschap van de Zuiderwaterlinie om bij te dragen aan een betere, duurzamere toekomst. De toestand van het klimaat is een actueel probleem; droogte, wateroverlast, stikstofuitstoot, enzovoort. Met de linie kunnen wij ons wapenen tegen die uitdagingen. Als Alliantie laten wij water en bodem, de natuurlijke bouwstenen van de linie, sturend zijn in de zoektocht naar oplossingen. Dit onder het motto "Het landschap bepaalt de manoeuvre.'' Kan de linie een versneller en richtinggever zijn voor maatschappelijke opgaven die ons nu én in de toekomst te wachten staan?

Zoek samen met de buren binnen de Zuiderwaterlinie naar oplossingen. Zo speelt in het westen van de linie het probleem van verzilting (water dat te zout wordt); kan het oosten daarbij helpen?
Geef landbouw een invulling die tegelijkertijd een positieve werking heeft op de natuur. Denk aan waterminnende teelten als biezen, lisdodde en riet die een positief effect kunnen hebben op de waterkwaliteit. Of gebruik ‘klimaatpolders’ waarmee op een milieuvriendelijkere manier aan landbouw kan worden gedaan.
Maak gebruik van de oplossingen die het landschap al biedt. Zo is over de gehele linie het idee geopperd om de historische inundatiegebieden voor waterberging in te zetten. Daarmee kunnen we water vasthouden om droogte tegen te gaan, of het als overloopgebied inzetten bij te veel water.
Kijk op welke manieren we het landschap multifunctioneel kunnen inzetten. Afgezien van waterberging kan water bijvoorbeeld ook als energiebron dienen.
Zijn er andere oplossingen te bedenken om met water samen te leren leven? Hoe betrekken we inwoners bij dit soort gesprekken? Les van Menno: durf groot en ambitieus te denken.

Investeer ook in een leuke toekomst

Verken de mogelijkheden die erfgoed, water en natuur binnen de Zuiderwaterlinie op recreatief vlak met zich meebrengen. Het is een middel om de zichtbaarheid en beleefbaarheid van de linie te vergroten en er is op allerlei creatieve manieren invulling aan te geven. Hoe maken we van de linie een plek als geen ander waar van alles te beleven is?

Verbind de watersystemen binnen de Zuiderwaterlinie voor toeristen die graag met de boot op pad gaan. Deze vaarroutes zijn ook goed te combineren met (bestaande) wandel- en fietsroutes.
Vergroot de waterbeleving door middel van sport en spel. Denk daarbij aan open water zwemmen, triatlons of een schattenjacht met een kajak.
Benut de vele forten en schansen die verspreid langs de Zuiderwaterlinie liggen. Deze lenen zich uitstekend voor verschillende soorten evenementen en bijeenkomsten, zoals marktjes, dorpsvergaderingen, festiviteiten of escape rooms.

Bevorder de biodiversiteit

Maak ruimte voor een grotere verscheidenheid aan flora en fauna langs de Zuiderwaterlinie. Het landschap is divers en bijzonder. Hier kunnen wij als samenleving op inspelen zodat er een gezonder ecosysteem ontstaat.

Ga op zoek naar de diversiteit in het landschap en geef dat de benodigde aandacht. Binnen de linie zijn namelijk veel verschillen in de natuur terug te vinden zoals hoogten, natheid en grondtypen. Deze samenstelling bepaalt waar het zich goed voor leent.
Geef biodiversiteitherstel een boost met landbouwtransitie!
Stimuleer en vergroot de bestaande biodiversiteit. De Naad van Brabant is met haar klei en zandgronden een goed voorbeeld van zo'n divers, bijzonder stuk landschap; is dit het kloppende hart van onze Linienatuur van waaruit we verder kunnen groeien?

Samen meer bereiken

Benut samenwerkingen met degenen om je heen. Als Zuiderwaterlinie hebben we een divers en veelzijdig netwerk met enthousiaste, bedreven leden en partners. Door verschillende expertises te combineren komen we tot oplossingen die het verschil kunnen maken. Het verhaal van de Zuiderwaterlinie brengt mensen bij elkaar.

Bevorder participatie door lokale, nauwere banden tussen inwoners en organisaties zoals Staatsbosbeheer, Waterschappen en beleidsmakers te creëren. Ga samen op zoek naar werkbare oplossingen.
Verken de ideeën, voorstellen en mogelijkheden binnen een stelling door verschillende onderwerpen en expertises aan elkaar te verbinden. Dit biedt aanknopingspunten voor verdere toepassing en samenwerking. Maak je dromen waar!
Ontdek op welke manieren een maatschappelijke opgave binnen het ene thema (zoals erfgoed) raakvlak heeft met die uit een ander thema (zoals water). Is een oude watermolen bijvoorbeeld op zo'n manier te renoveren dat het ook iets voor de waterkwaliteit kan betekenen?

Maak geschiedenis betekenisvol voor het heden én de toekomst

Zie het verleden van de Zuiderwaterlinie als inspiratiebron, waarin tal van kansen schuilen die ook relevant zijn voor het heden en de toekomst. De kennis van het verleden is een verrijking van ons leven en de leefomgeving; de linie vertelt het verhaal van ons bestaan en het is aan ons om op dat succes voort te bouwen.

Neem Menno van Coehoorn, die met zijn vindingrijke, out-of-the-box denken ons vandaag de dag nog steeds inspireert. De juiste persoon op de juiste plaats op de juiste tijd.
Wees ervan bewust dat de hedendaagse beleidsvoering haar vorm te danken heeft aan overkoepelende factoren als water, natuur, recreatie en klimaat. Door de eeuwen heen is ze afgestemd op de uitdagingen die deze factoren met zich meebrachten. Toentertijd liet men water en bodem sturend zijn, wat nu wederom het geval is. Het landschap bepaalt dus de manoeuvre.
Kijk zo nu en dan achteruit om beter te zien wat er voor je ligt. De geschiedenis vertelt ons immers veel over de richting van de toekomst.